Sử dụng phân bón cho cây hoa mai không phải là một kỹ thuật đơn giản, vì nó liên quan đến nhiều khía cạnh như nhu cầu dinh dưỡng của cây ở mỗi giai đoạn, tình trạng sức khỏe của cây, đặc điểm của cây trồng và tuổi của cây. Nếu phân bón không được áp dụng đúng cách, chất lượng và hiệu quả của phân bón trên cây sẽ không tăng lên. Đôi khi, việc sử dụng phân bón không đúng cách có thể dẫn đến sự phát triển mất cân đối, dễ bị bệnh hoặc thậm chí là cây chết.
Thứ nhất, cần phải bón phân theo giai đoạn phát triển của cây. Cây hoa mai có ba giai đoạn phát triển cụ thể ảnh hưởng lẫn nhau trong suốt chu kỳ phát triển:
1. Giai Đoạn Hồi Phục và Phát Triển: Thường là vào đầu năm, sau Tết Nguyên Đán khi hội mua bán mai vàng miền tây đã tiêu hao năng lượng của mình vào việc đậu hoa, hoặc đối với cây mới trồng ở cuối năm trước, chúng đang nảy chồi mới. Trong giai đoạn này, cây cần một lượng dinh dưỡng đáng kể để tái tạo những cành cây và khối lượng sinh học mới. Do đó, cây cần nhiều nitơ cho quá trình tái sinh này. Giai đoạn này quan trọng đối với việc hồi phục và phát triển mạnh mẽ của cây. Từ tháng Hai đến tháng Năm, có thể sử dụng phân bón hữu cơ như phân cá, bã mía, hoặc phân bón hữu cơ sinh học, kèm theo phân bón hóa học có hàm lượng nitơ cao.
2. Giai Đoạn Hình Thành Múi: Giai đoạn này bắt đầu vào giữa năm, từ tháng Sáu đến tháng Chín. Đến tháng Sáu, lá của cây đã trưởng thành và mướt, và mầm hoa bắt đầu hình thành. Nếu được chăm sóc đúng cách, các mầm trở nên khá nổi bật trong giai đoạn này. Cây cần nhiều dinh dưỡng hơn để hình thành mầm, với nhu cầu cao hơn về phospho. Phospho đủ giúp cây phát triển đủ hormone cho quá trình hình thành mầm, dẫn đến nhiều mầm và mầm được hình thành tốt. Ngoài ra, trong giai đoạn này, ở các vùng miền nam thường mưa và ẩm, nhị ngọc toàn dễ bị bệnh. Cung cấp phospho đủ giúp cây hấp thụ nitơ tốt hơn, dẫn đến lá dày hơn và mạnh mẽ hơn, tăng cường sức khỏe và kháng bệnh cho cây. Nitơ quá mức và phospho không đủ trong thời gian này có thể dẫn đến dễ bị bệnh và lá rụng sớm vào cuối năm, gây ra việc đậu hoa sớm trước Tết Nguyên Đán. Trong giai đoạn này, có thể bổ sung một lượng nhỏ phân bón hữu cơ, ưu tiên là phân bón hữu cơ giàu phospho, kèm theo phân bón hóa học NPK có hàm lượng phospho cao.

3. Giai Đoạn Đậu Hoa Cho Tết Nguyên Đán: Từ tháng Mười trở đi trong lịch âm, nếu được chăm sóc đúng cách, cây hoa mai gần như ngừng phát triển thân rễ. Lá đã lão hóa và dễ rụng. Cây không còn sản xuất chồi mới nữa, chuẩn bị cho giai đoạn đậu hoa. Ở thời điểm này, lá lão hóa đã hoàn thành nhiệm vụ của mình và chuẩn bị rụng, trả lại dinh dưỡng cho cây để nuôi dưỡng các mầm đang chín. Do đó, trong giai đoạn này, nên tránh sử dụng phân bón nitơ quá mức, vì nó có thể kích thích sự phát triển thân rễ mới. Khi lá mới phát triển, chúng có thể ức chế quá trình chín của các mầm, dẫn đến việc đậu hoa không đều và sớm hơn vào cuối năm, làm ảnh hưởng đến vẻ đẹp của hoa trong dịp Tết Nguyên Đán. Để đảm bảo quá trình chín đều trong giai đoạn này, việc bổ sung kali là cần thiết. Kali giúp cây lão hóa và thúc đẩy quá trình chín đều của các mầm. Quá trình sinh sản của cây cải thiện, dẫn đến hoa sắc nét, kéo dài. Ngoài ra, khoảng 10-15 ngày trước khi lá rụng, việc bón phân bón nên được dừng hoàn toàn để ngăn cây sản xuất chồi mới.
Bạn có thể tham khảo bài viết: cộng đồng mai vàng
Dưới đây là một ví dụ về cách sử dụng phân bón dựa trên kinh nghiệm của người làm vườn cho một cây hoa mai được trồng trong chậu với kích thước 0,8m, đường kính thân cây từ 4-6 cm, chiều cao từ 1,5 đến 1,8 m, và đường kính tán lá từ 0,8 đến 1m. Cây phát triển tốt, không yếu đuối hoặc bị bệnh, và đã được bón phân hữu cơ ban đầu:
- Lần Bón Phân Đầu Tiên: Từ tháng Một đến tháng Năm: Khoảng 300g bã mía (hoặc phân động vật, phân cá, phân hữu cơ cô đặc) ngâm trong nước. Trước khi tưới cây hoa mai, pha trộn với 30-50g phân bón NPK có hàm lượng nitơ cao, sau đó tưới cây. Trong thực tế, liều lượng thường được chia thành hai hoặc ba lần trong giai đoạn phát triển ban đầu để tránh shock phân bón, cháy rễ và đảm bảo sự hấp thụ phân bón một cách toàn diện bởi cây.
- Lần Bón Phân Thứ Hai: Từ tháng Sáu đến tháng Chín: Khoảng 200g bã mía (hoặc phân động vật, phân cá, phân hữu cơ cô đặc) với 30-50g phân bón NPK có hàm lượng phospho cao (như DAP). Phương pháp áp dụng tương tự như lần bón phân đầu tiên, với liều lượng phân bón được chia thành nhiều lần để tăng cường sự hấp thụ phân bón một cách toàn diện bởi cây.
- Lần Bón Phân Thứ Ba: Từ tháng Mười trở đi, lần này nhu cầu phân bón là khoảng 20-30g kali sunfat hoặc clo kali. Kali nitrat cũng có thể được sử dụng để bổ sung cho các cây yếu và có mầm nhỏ. Phân guano dơi rất có ích cho việc bón phân vào cuối năm vì nó chứa một lượng kali dễ hấp thụ cao.
Lưu ý rằng việc bón phân bón nên được dừng hoàn toàn khoảng 10-15 ngày trước khi lá rụng để ngăn cây sản xuất chồi mới.